Kule’de son zamanlarda, antik dönemde geçen savaşları minyatür oyun masasına taşımaya çalışıyoruz. Antik dönem kabaca; M.Ö. 800 civarından başlayıp M.S. 600’lere kadar devam ediyor. Ben de, bu yazılarda antik dönemin büyük savaşlarını ve bizim oyun seçeneklerimizi anlatmaya çalışacağım.

Yunan – Pers Savaşları (M.Ö. 500 – M.Ö. 450)

Pers İmparatorluğu’nun Akameniş hanedanlığı döneminde batıya doğru genişlemesi ile Persler, Yunan halkları ile karşı karşıya geldi. Anadolu’nun Ege bölgesindeki Yunan şehirleri, bu Pers hükmüne ilk karşı çıkan Yunanlardı. Bu isyanın Atina ve Sparta tarafından da desteklenmesi üzerine Persler işi kökünden çözmek üzere doğrudan Yunanistan’a sefer düzenlediler. İlk istila, Darius döneminde gerçekleşti ve bir dizi muharebenin ardından, çoğunluğu Atinalı kuvvetlerden oluşan Yunan ordusunun, Maraton Muharebesi’nde Persleri yenmesi ile son buldu.

Darius, Yunanistan üzerine ikinci bir sefer düzenlemek istese de Mısır’da çıkan bir isyan bu planlarını suya düşürdü. İkinci istila, oğlu Xerxes döneminde gerçekleşti. 300 Spartalı filminden de iyi bildiğimiz Termopylae Muharebesi’nde Sparta kuvvetleri yenilgiye uğratılsa da, sonrasında Salamis Körfezi’nde Atina donanması Pers donanmasını yok etti. Erzak ve ikmal sıkıntısı çeken Persler, Yunanistan’da görece küçük bir kuvvet bırakıp geri çekildi. Ancak bu kuvvet, Plataea Muharebesi’nde Yunanistan’ın neredeyse her şehrinden gelen Hoplite birliklerince oluşturulan bir ordu tarafından yenildi. Böylece tarihte Pers egemenliği hiçbir zaman Anadolu ötesine geçemedi.

İlginç Ordular: Persler, Yunanlılar

Peloponez Savaşı (M.Ö. 430 – M.Ö. 400)

Dış saldırılara başarıyla direnen Yunanların artık kendi içlerinde dövüşme zamanı gelmişti. İki büyük Yunan şehri, Atina ve Sparta etrafında oluşan iki ittifak, yıllarca tüm Yunanistana hâkim olmak için savaştı. Atina zaman içinde Perslerin Yunanistan’dan çekilmesi ile agresif bir tutum savunmuş ve Anadolu ile Ege Adaları üzerinde hakimiyet kurmuştu. Atina’nın özellikle denizaşırı kolonilerinden gelen zenginlik ile bir nevi imparatorluğa dönüşmesi Sparta için büyük bir problemdi.

Savaşın ilk dönemi görece berabere sonuçlandı, pek uzun sürmeyeceği belli olan bir barış anlaşması Sparta ve Atina arasındaki savaşı bir süre durdurdu. Ancak Atina’nın Sicilya’yı kendine bağlamak için harekete geçmesi işleri tekrar kızıştırdı. Spartalı kumandanların yönettiği Sicilya kuvvetleri, Atina ordu ve donanması üzerinde büyük bir zafer kazandı. Sonrasında güçsüz düşen Atina’yı mağlup etmek Spartalılar için zor olmadı. Her ne kadar diğer müttefikleri Atina şehrinin tamamen yok edilmesini istese de, Sparta soyluları o kadar da ileri gitmedi. Artık Yunanistan’ın hakimiyeti Sparta’nın elindeydi.

İlginç Ordular: Atina ve Delia Birliği orduları, Sparta ve Peloponez Birliği orduları

Büyük İskender ve Ardıllarının Savaşları (M.Ö. 330 – M.Ö. 50)

Her ne kadar Peloponez Savaşı’nın galibi Sparta olsa da, tüm Yunanistanı hükmü altında birleştirmek Makedonların başarısı olacaktı. Babası Philip’ten güçlü bir krallık devralan İskender, yönünü doğuya döndü ve önce Anadolu, ardından Pers topraklarını işgal etmek üzere, geri dönmeyeceği bir sefere çıktı. İskender döneminde Makedon ordusu, Pers ordusuna göre daha küçüktü ancak İskender’in üstün taktikleri ve Yunan-Makedon askerlerinin disiplini ile Gaugamela Muharebesi’nde kesin bir zafer kazanıldı. Artık Pers İmparatorluğu dağılmıştı ve İskender doğunun fatihi idi.

Mücadelesine günümüz Pakistan ve Tacikistan’ında devam eden İskender, sonunda gözünü Hindistan’a dikti. Ancak dünyanın şimdiye dek gördüğü belki de en kudretli hükümdarın bile yapabileceklerinin bir sınırı vardı. Yıllar süren savaşlarda ve en son Hindistan ormanlarında yıpranan Yunan askerleri artık evlerine dönmek istiyordu. İskender genç yaşta vefat ettiğinde geriye, kısa sürede parçalanan dev bir imparatorluk bıraktı.

Temelde üç devlet ve hanedanlık bu mirası devralmıştı. Selüsidler Anadolu ve İran topraklarına uzun yıllar hükmettiler. Part İmparatorluğu İran’ı, Romalılar Anadolu’yu işgal ettiğinde Selüsid egemenliği de son buldu. Ptolemaios hanedanı Mısır’da hüküm sürdü ve Roma’nın Mısır’ı fethetmesiyle onlar da tarihteki yerlerini aldılar. Antigonid hanedanlığı ise Yunanistanı yönetti, onların da düşüşü aynı sebeptendi; Romalılar. İskender’in ardıllarının kurdukları bu devletlerin orduları, hem Yunan-Makedon stilinde birliklere hem de hükmettikleri toprakların yerel askerlerine sahip, birçok birim çeşidini barındıran ordulardı.

İlginç Ordular: Makedonlar, Persler, Hintliler, Selüsidler, Ptolemiler, Antagonidler

Roma – Kartaca Savaşları (M.Ö. 265 – M.Ö. 145)

Doğuda Yunanlılar ve Persler, yüzyıllar boyunca hem kendi içlerinde hem de birbirlerine ve rakipleri karşı amansız bir savaş içindeydi. Bu durum, batıdaki iki devletin zamanla büyüyüp gelişmesine olanak sağladı. Roma Cumhuriyeti zaman içinde önce İtalya’daki Etrüsk ve Yunan şehirlerini dize getirmiş, ardından kuzeyden gelen barbar saldırılarına karşı kendini savunmuştu. Kartaca ise Kuzey Afrika’nın çoğunu egemenliği altına almış, İspanya’da ve birçok Akdeniz adasında koloniler kurmuştu. Bu iki devlet, Sicilya’nın hakimiyeti üzerine karşı karşıya geldi.

İlk savaşı Romalılar kazandı ve Sicilya onların etki alanına bırakıldı. Ancak Kartaca artık Roma’nın nasıl bir tehdit olduğunun farkına varmıştı. İkinci savaşta ünlü general Hannibal, büyük bir ordu toplayıp İspanya ve Güney Fransa üzerinden İtalya’ya yürüdü. Hannibal tarihteki en parlak zaferlerden bazılarını kazandı ve üstüne sürülen tüm Roma ordularını yok etti. Ancak şehrin kendisinin düşmemesi ve Romalılar’ın ne pahasına olursa olsun savaşa devam etme kararları üzerine kesin zafere ulaşamadı. Roma, İtalya’da kaybetse de diğer bölgelerde kazanıyordu. İspanya ve Kuzey Afrika’ya gönderilen Roma orduları Kartaca’yı ağır yenilgilere uğrattılar ve sonunda hem Kartaca hem de Hannibal bu savaştan mağlup ayrıldılar.

Son savaşta ise Romalılar artık mutlak bir galibiyet için ilerlediler, Kartaca’yı yakıp yıktılar ve antik dünyadaki belki de en önemli rakiplerini yok ettiler. Artık Roma’nın gücüne uzun bir süre hiçbir düşman direnemeyecekti. Roma – Kartaca savaşları, kendi dönemlerinde bir nevi dünya savaşı niteliğindeydi, Akdeniz’in neredeyse her bölgesinde, hem denizde hem de karada büyük muharebeler yaşandı. Disiplinli Roma lejyonları, Kartacalıların ve müttefiklerinin çok çeşitli birimlerden oluşan orduları ile karşı karşıya gelmiş ve onları sonunda dize getirmişti.

İlginç Ordular: Romalılar, Kartacalılar, Sicilyalılar, Galyalılar, İspanyollar, Numidyalılar

Bölümü burada bitiriyorum, sonraki yazıda sonraki dönemde özellikle Roma ve düşmanları üzerinde duracağım. Görüşmek üzere…